در سومین نشست «۴ فصل قرآنی» ‌پاسخ به شائبه‌هایی که پیامبر(ص) را اهل جنگ معرفی می‌کند

حجت‌الاسلام شیرزاد، از پژوهشگران قرآنی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم درباره ریشه اتهاماتی که پیامبر(ص) را اهل جنگ معرفی می‌کند، گفت: اصل اسلام بر اساس صلح و آشتی است. جنگ نوعی درمان و در مواقعی برای جلوگیری از اقدامات تخریبگر جامعه است.

به گزارش سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور، نشست تخصصی «پیامبر اکرم(ص) منادی صلح و آشتی» از مجموعه نشست‌های تخصصی فصل پاییز رویداد فرهنگی ـ هنری چهار فصل قرآنی که سومین نشست این مجموعه نیز محسوب می‌شود، شب گذشته، نهم آذرماه، به همت معاونت ترویج و توسعه سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و مشارکت دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حسن شیرزاد، از پژوهشگران قرآنی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد. وی در ابتدای سخنانش به توضیحی درباره جایگاه وحدت، صلح و آشتی در سیره پیامبر(ص) پرداخت. در ادامه متن صحبت‌های این پژوهشگر قرآنی را با خبرنگار ایکنا می‌خوانید.

ایکنا ـ محور بحث پیامبر اکرم(ص) منادی صلح و آشتی است. در آثارمان و سخنرانی‌هایی که ارائه می‌شود روی این موضوع خیلی تأکید داریم ولی متأسفانه امروز به خصوص در فضای مجازی شاهد هستیم که شبهه‌افکنی‌های زیادی مبنی بر اینکه پیامبر(ص) را خشونت‌طلب و اهل جنگ معرفی کنند صورت می‌گیرد و می‌خواهند چهره مخدوشی را از ایشان و آن وجود مقدس و گرامی و دین اسلام ارائه کنند تا اقبال جهانیان نسبت به این دین کمتر شود. ما اگر مدعی هستیم که پیامبر اکرم(ص) منادی صلح هستند چه استناداتی داریم؟

شیرزاد: پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) سرور و آقای همه پیامبران است و مکتب و آیین او که در واقع عصاره همه محتویات ادیان گذشته است به عنوان دین جاودانه قرار گرفته است، خداوند متعال در آیات مختلف سیمای پیغمبر(ص) را توصیف فرموده و این توصیفاتی که برای پیامبر(ص) در قرآن شده و فرمایشاتی که از پیامبر(ص) بیان شده نشان‌دهنده آن است که پیامبر(ص) از آغاز رسالت به بعد تا زمانی که حیات داشتند دغدغه صلح، آشتی و آرامش برای جامعه داشتند، نه تنها آرامش جامعه ایمانی، پیامبر(ص) تمام تلاشش بر این بود که جنگ‌ها و نزاع‌هایی که بین مشرکان و قبایل یهود و اهل کتاب اتفاق افتاده را تبدیل به صلح و آشتی کند و معاهداتی را برقرار کرده است.

به نمونه‌هایی از آیات که پیامبر(ص) را معرفی می‌کند و در ضدیت با ادعاهایی است که افراد ناآگاه یا غرض‌ورز یا لجاجت‌باز یا کسانی که به نحوی تعصبات جاهلانه دارند هستند اشاره می‌کنم، این آیات می‌تواند به نحوی پاسخگو باشد که پیغمبر(ص) پیامبری رحمة‌للعالمین است، پیغمبری که اساس رسالت را بر صلح قرار داده و شایسته است که به بخشی از آن‌ آیات اشاره کنیم.

«قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا؛ بگو اى مردم من پيامبر خدا به سوى همه شما هستم» (اعراف/۱۵۸)، این آیه بیانگر آن است که پیامبر(ص) برای همه بشریت آمده است. پیامبری که برای همه بشریت آمده چه خصوصیاتی باید داشته باشد تا بتواند در انجام رسالت موفقیت کسب کند، یکی از چیزهایی که در همه امور و موفقیت‌ها تأثیرگذار است، اخلاق نیکو و ارزشمند است، پروردگار متعال که آگاهی کامل از صفات و ویژگی‌های پیغمبر دارد، پیامبر گرامی‌اش را چنین معرفی می‌کند «وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ؛ و راستى كه تو را خويى والاست»، (قلم/۴) آنچه که در ارتباطات جامعه بشری حرف اول را می زند، اخلاق است، اگر فرد همه سرمایه‌ها و قدرت‌ها را داشته و بخواهد تأثیرگذار باشد و دیگران از او الگوپذیر باشند و حرف‌های او را گوش کنند و او را در مسیر زندگی مد نظر قرار دهند باید اخلاق نیکو داشته باشد، خداوند فرمود خلق عظیم، یعنی مجموعه خلقیاتی که انسان‌ها در روابط با یکدیگر احتیاج دارند. پیامبر اکرم(ص) به چنین خلقی آراسته بودند.

در آیات دیگری پیامبر خدا اینطور معرفی می‌شود «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ؛ و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم»، (انبیا/۱۰۷)، بهترین معرف پیامبر(ص) خداوند متعال است، خداوندی که خالق همه ماست، خداوندی که آگاهی‌های لازم را به جزئیات بشر دارد و آگاهی‌های همه‌جانبه نسبت به خلقیات پیغمبر(ص) را هم دارد، ببینید پیغمبر خود را چطور معرفی می‌کند، «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ» نفرمود برای جامعه ایمانی، نفرمود برای اهل مکه یا مدینه، نفرمود برای گروه عرب یا عجم، فرمود «رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ».

در آیه دیگری به نحوی رحمت خودش را بیشتر بیان می‌کند «مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى؛ قرآن را بر تو نازل نكرديم تا به رنج افتى»، (طه/۲) پیغمبر آنقدر دلش و وضعیت روحی و روانی‌اش برای هدایت افراد جامعه می‌‌سوخت و ناراحت بود که واقعاً نزدیک بود حالت بدی به او دست بدهد، که خداوند فرمود ما قرآن را فرستادیم و محور و کارت بر اساس قرآن باشد، خودت را اینقدر اذیت نکن، اینقدر دلسوزی نکن، چرا؟ چون مدام غصه می‌خوری، این ناراحتی‌ها را می دید برایش ناگوار بود.

در جای دیگر که پیامبر(ص) را در چند جمله معرفی کرده است که خیلی زیبا و جالب است، در سوره توبه آیه ۱۲۸ می‌فرماید: «لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ؛ قطعا براى شما پيامبرى از خودتان آمد كه بر او دشوار است‏ شما در رنج بيفتيد به [هدايت] شما حريص و نسبت به مؤمنان دلسوز مهربان است»، شما پیروان مکتب اسلام باید واقعاً افتخار و خداوند متعال را شکر کنید که پیروی چنین مکتب و چنین رهبری هستیم، خداوند متعال در تعبیر از آثار پیغمبر(ص) چه زیبا معرفی می‌کند، مرحوم علامه طباطبایی می‌فرماید: «لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ» یعنی پیامبر(ص) منحصر به قوم عرب نیست، از نژاد بشریت و انسانیت است، این آدم برای همه بشریت است. این رسول چیزی جدا بافته از شما هم نیست، همان طور که شما در زندگی احتیاجاتی دارید او هم احتیاجاتی دارد، از طبقات خود شماست، زبان شما را متوجه می‌شود، نیازهای شما را می‌داند درد و رنج‌های شما را می‌داند، اما این پیغمبر، انسانی و رهبری است «عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ»، واقعاً بلاها، ناگواری‌ها، ضلالت‌ها و انحرافاتی که از شما می‌بیند بسیار برایش سخت و ناگوار است، «حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ»، بسیار تلاش می‌کند لحظه به لحظه با همه وجود، اصلاً احساس آرامش نمی‌کند و همه‌اش در اثر دلسوزی و نگرانی و دغدغه‌ای که دارد، همه زمینه‌ها را فراهم می‌کند که شما هدایت شوید و با خدا ارتباط برقرار کنید. به خدا روی بیاورید و با خدا پیوند برقرار کنید، «بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ» به آن‌هایی که آمدند و به دین و رسالت پیغمبر(ص) ایمان آوردند رحمت دارد، از این جهت است که خداوند در بعضی از آیات در خطاب به بشریت می‌فرماید: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست»، ای بشر تو دنبال چه هستی؟ اگر تو در همه زمینه‌ها دنبال الگو هستی، در مورد نوع لباست، ساخت منزلت، امکانات و اوضاع و احوال معیشت دنبال الگو هستی، در مسیر و سبک زندگی‌ات بهترین الگوی تو، الگویی نیکو و ارزشمند که در واقع با فطرت و نهاد تو هماهنگ باشد و آمیختگی داشته باشد پیامبر(ص) است، «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ».

ایکنا ـ چون خودمان مؤمن به پیامبر(ص) و دوستدار و عاشق آن حضرت هستیم واقعاً خود را پیرو آن حضرت هم می‌دانیم و با همه وجود اعتقاد داریم که ایشان منادی صلح و آشتی بودند، منش، اخلاق و رفتارشان، منتهی چه کنیم که در فضای تبلیغات سنگینی که علیه اسلام است. دشمنان تلاش می‌کنند با یکسری استنادات سستی اتهاماتی را علیه اسلام و پیامبر(ص) مطرح کنند، فکر می‌کنید که ریشه این اتهامات و اهدافی که پیامبر(ص) را اهل جنگ معرفی می‌کنند چیست؟

شیرزاد: در جواب این سؤال می‌توان اینگونه پاسخ داد؛ ممکن است عده‌ای از افراد و اشخاصی که چنین اتهامی را به وجود پیامبر(ص) می‌زنند در اثر ناآگاهی باشد و اینکه وقت نگذاشتند که سیره پیامبر(ص) را در طول ۲۳ سال ببینند و مطالعه کنند، حداقل کتاب‌هایی را که از خود هم‌کیشان خودشان نوشته شده ببینند که پیغمبر(ص) در رفتار با دشمنان و در رفتار با امت خودش از آغاز رسالت تا پایان عمرش چه دغدغه‌ها و چه توصیه‌هایی داشته است.

در روایات ما آمده است که پیغمبر(ص) فرموده که «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ»، من برانگیخته شدم که اخلاق جامعه را به سطح بالا ببرم و ارتقا بدهم، یکی از شاخصه‌ها و مصادیق مهم اخلاق، صلح‌طلبی است کسی که اهل جنگ است و دعوا و نزاع و ... باشد اصلاً با این روحیه و هدف سازگاری ندارد، لذا پیامبر(ص) هم در مقام گفتار و هم در مقام عمل به آنچه که گفته عمل کرده و در مسیر آنچه که رسالت برایش مأموریت داده است به درستی حرکت کرده است، لذا در بعضی از روایات پیامبر می‌فرماید: «أفضَلُ الصَّدَقَةِ إصلاحُ ذاتِ البَينِ» بهترین صدقه بهترین کار نیکی که بخواهید نسبت به دیگران انجام دهید، اصلاح بین مردم است، اینجا هم قید مسلمانی نیاورده است، این نگرش پیغمبر(ص) را ببینید چقدر نگرش عام و عمومی است و گستردگی دارد، در بعضی از جاها می‌فرماید که «إن الله أحب الكذب في الصلاح وأبغض الصدق فی الفساد» یعنی آنچنان صلح و آشتی در جامعه بشریت اهمیت دارد که پیغمبر خدا می‌فرماید برای تحقق صلح و آشتی تو می‌توانی دروغ بگویی و از صداقتی که موجب فساد می‌شود پرهیز کنی.